Isı pompası nedir, ne değildir?
Avrupa Isı Pompası Derneği’nin (EHPA) tanımına göre ısı pompası; konut, ticari ve endüstriyel uygulamalar için ısıtma, soğutma ve kullanım sıcak suyu temin edebilen bir cihazdır. Isı pompası cihazının her zaman kullandığı bir dış enerji ve bunu kompresör aracılığı ile ilettiği iç mekan vardır. Kullandığı dış enerji, hava, toprak, deniz, göl ya da yeraltı suyu olabilir. Enerjinin iç mekana iletim şekli ise su ya da hava şeklinde olur.
Isı pompası tek bir cihaz tipi ya da ürünü değildir. Isı Pompası, üst tanıma uygun şekilde 4 ana kategoriye ayrılır ve 1 kWh kapasiteden binlerce kWh kapasiteye kadar birçok farklı cihaz tipi ve kapasitesinden oluşur.
4 ana kategori de ısı pompası cihazı mevcuttur;
- Dış havayı kullanarak iç mekanı hava ile ısıtıp soğutan cihazlar (havadan havaya IP) – örnek; Split klima, Vrf, Paket klima, vs.
- Dış havayı kullanarak iç mekanı su ile ısıtıp soğutan cihazlar (havadan suya IP) – örnek; villa tipi yada büyük hava soğutmalı gruplar, vs.
- Soğutma kulesi, deniz, nehir, göl ya da toprak enerjisini kullanarak iç mekanı hava ile ısıtıp soğutan cihazlar (Sudan havaya IP) – örnek; su soğutmalı VRF, su soğutmalı paket klima, AVM tipi ısı pompası cihazları
- Soğutma kulesi, deniz, nehir, göl ya da toprak enerjisini kullanarak iç mekanı su ile ısıtıp soğutan cihazlar (Sudan suya IP) – örnek; su soğutmalı soğutma grupları
Tüm bu cihaz kategorilerinde ısı pompası şeklinde çalışan klima cihazları, farklı kapasitelerde mevcuttur. Dolayısıyla tek bir “ısı pompası” cihaz diye bir ürün yoktur. Bunların dışında, sadece ısıtma yapan ve soğutma yapmayan cihazlar (Avrupa’da bazı ülkeler teşvik kullanımı için sadece ısıtma yapıp soğutma yapmayan cihaz istiyor) ya da aynı anda hem ısıtma hem soğutma yapabilen cihazlarda mevcuttur. Hatta kompresör olmadan çalışan ve kimyasal yollar ile bir sıcaklıktaki suyu daha yüksek sıcaklığa çıkartan üniteler de ısı pompası cihazı olarak geçmektedir.
Farklı ülke ve kıtalar farklı cihazlar için “ısı pompası cihazı” kısaltmasını kullanırlar; Amerika’da havadan havaya kanallı split klimalar, Avrupa’da havadan suya ev tipi cihazlar, İsveç’te toprak kaynaklı sudan suya cihazlar, Asya’da havadan havaya split klimalar gibi. Dolayısıyla sadece ısı pompası cihazı diye tek bir ürün olmamakla birlikte, belli ülkeler orada en çok kullanılan ısı pompası cihazı tipini direk ısı pompası diye adlandırabilmektedirler. Türkiye’de ise ısı pompası cihazı genelde ya villa tipi havadan suya cihazlara ya da AVM’lerde kullanılan sudan havaya cihazlara denilmektedir.
Türkiye’de kullanılan cihazlara baktığımızda;
Split klimaların, multi splitlerin, VRF’lerin, villa tipi havadan suya cihazların, AVM tipi sudan havaya cihazların % 100’ü ısı pompası olarak satılmaktadır. Paket klimaların yaklaşık % 50’si yine ısı pompası olarak satılmaktadır. Hava ve su soğutmalı grupların ise yaklaşık % 10’luk bir kısmı ısı pompası olarak satılmaktadır. Ancak bu kadar ünitenin ısı pompası olarak satılması, bu cihazların hepsinin ısıtma için de kullanıldığı anlamına gelmiyor ne yazık ki… EHPA bir ünitenin ısı pompası olarak adlandırılması için kullanıldığı mekanın ana ısıtmasını da yapıyor olmasını öngörüyor (maksimum yüklerde ek destek ısıtıcı kullanılıyor olsa bile). Türkiye’de ise ısı pompası olarak alınan birçok cihaz, ısıtma yüküne göre dizayn edilmediğinden sadece geçiş mevsimlerinde kısmi ısıtma için çalıştırılıyor. Aslında doğru olan bu cihazların ısıtma yüküne göre dizayn edilerek, mekanın elden geldiğince tek bir cihaz ile ısıtılıp soğutulmasıdır. Bu tabi ki dış hava koşullarının uygun ve verimli limitler içinde olduğu yerler için geçerlidir.
Özet olarak, ısı pompası cihazları birçok farklı tip ve kapasiteden oluşmaktadır ve doğru adlandırma olarak açılımı belirtilerek bahsedilmelidir. Her tip uygulama ve kapasitede farklı bir ısı pompası cihazı mevcut. Mümkün olduğunda ısı pompası cihazları seçerken ısıtma yükü de göz önüne alınarak seçilmeli ve cihazın ısıtma kapasitesinden tam olarak yararlanılmalıdır.
Form Şirketler Grubu Yürütme Başkanı Tunç Korun
